Enka I

• ontwerp - realisatie 2009 - 2019
• stedenbouw AWG Antwerpen, Lodewijk Baljon
• opdrachtgever AM Wonen Utrecht
• aannemer BAM Zwolle
• locatie Ede

De herstructurering van verlaten fabrieksterreinen speelt zich meestal af aan de randen van binnensteden. Op plaatsen waar in de 19 eeuw de industrie tot ontwikkeling kwam wordt nu ruimte gevonden voor het bouwen van nieuwe woningen. Bij het Enka terrein in Ede ligt de fabriek, die weliswaar aan de rand van de stad staat, op een vrije plek midden in de bossen aan de zoom van de Veluwe. Een deel van het indrukwekkende industriële erfgoed is nog intact en zal opgenomen worden in een nieuwe woonwijk. Maar ondanks de statige restanten van de fabriek is hier toch eerder sprake van een voorstedelijke en zelfs landelijke omgeving. Dat past bij de stad Ede die van oudsher een buitenplaats is, waar wonen en werken altijd te midden van het groenlagen. Het stedenbouwkundige plan voor het Enka terrein is dan ook niet toevallig in een samenwerking tussen stedenbouwkundigen en landschapsontwerpers ontworpen. Het industriële karakter van de Enkafabriek en de sfeer van de buitenplaats Ede zijn beide in het plan aanwezig, met het uitgestrekte natuurpark de Veluwe op de achter grond.

De eerste bouwblokken die we in 3 fases op het Enka realiseerden omvatten 162 woningen en vormen een duidelijk herkenbaar deel binnen het grotere geheel van de toekomstige wijk. In de architectonische uitwerking komen de grote thema’s van fabriek en tuinstad op de kleinere schaal van het woonhuis opnieuw aan de orde. De tuinstad diende een inspiratiebron te zijn, in de stedenbouw en in de architectonische uitwerking. Een heroriëntatie op de meer traditionele vormgeving van het wonen. Het gaat ons niet om nostalgie maar om het leren uit de traditie van het bouwen. Om de wezenlijke kwaliteiten van een meer romantische benadering te leren kennen en beter te kunnen vertalen in hedendaagse  woonvormen en economische bouwtechnieken. Architectuur en stedenbouw, het huis en de woonomgeving, alsmede traditie en vernieuwing in de architectuur, gaan in de goede voorbeelden altijd hand in hand. De gootlijsten, de raamdorpels en de omlijstingen van de voordeuren krijgen decoratieve toepassingen van metselwerk, boven alle voordeuren hangt een door onszelf ontwikkelde lantaarn.

Binnen ons bouwblok plooit het openbare gebied zich naar binnen en vormt drie karaktervolle woonhoven, hetgeen een geliefd motief is in de traditie van de tuinstad. Een besloten binnenwereld met een natuurlijk karakter. De binnenwerelden van de hoven geven op hun beurt weer toegang tot nieuwe binnengebieden die aan de achterzijde van de woningen liggen en waar een fijnmazig netwerk van paden, speelplekken en parkeervoorzieningen voor een informele  doorstroming van het blok zorgen en waar spannende speelgebieden zijn ontstaan. Er is een eenheid in hun vormentaal nagestreefd om de buurt tot een ensemble te maken. Maar binnen die eenheid zijn variaties aangebracht, die inspelen op de bijzondere ligging van een woning of voortkomen uit het streven om ieder huis een eigenheid te geven binnen het totaal. Er wordt hier als het ware een tussenschaal geïntroduceerd opdat de architectonische onderdelen meer genereuze maten en ritmen geven.

Data:
duurzaamheid: hoogwaardige schil met warmtepomp, wtw