Promenade Park

• ontwerp - realisatie 2018 - 2021
• opdrachtgever VOC Heerlen / Kublo Advies
• locatie Heerlen

Het Centrum van Heerlen zal een grote transformatie ondergaan. Het kernwinkelgebied zal ingedikt worden. In het Schinkelkwadrant-Zuid, het gebied gelegen tussen de Schinkelstraat, Honigmannstraat, Promenade en Geerstraat, zijn inmiddels het oude winkelcentrum de Plu, de kantoorruimtes daarboven en de overige leegstaande kantoren gesloopt.

Deze sloop is de eerste aanzet voor de verdere transformatie van het centrum, waarbij leegstaande kantoren en winkelruimten omgevormd kunnen worden naar een aantrekkelijk woongebied in de binnenstad. Een tegengestelde beweging van de tendensen uit de jaren ’50 en ’60 waarbij het snel groeiende winkelbestand het wonen boven winkels verdreven heeft. Met in de avonduren verlaten straten.

Een schakeling van openbare ruimtes‍

In de opeenvolgende ruimten van de Promenade, destijds opgezet als een mondaine boulevard met moderne winkels en warenhuizen, uitlopend op de toen gloednieuwe stadsschouwburg is het Schinkelkwadrant-Zuid de stepping-stone tussen het theater en binnenstad. Op deze plaats is de ruimtelijke verdunning van de winkel- en kantorenkolos naar een stevige groene ruimte gedacht. De Gemeente Heerlen en IBA Parkstad gaven de verwachtingsvolle naam ‘Central Park’ aan het gebied Schinkelkwartier, Promenade en Burg.Van Grunsvenplein. De wens om dit gebied sterk te vergroenen tot een stedelijk park klinkt nadrukkelijk door in deze benaming.

Door de IBA is een contourenplan opgezet als richtinggevend kader voor de verdere ontwikkeling van het gehele gebied. Een eerste element binnen dit kader is de herwaardering van de schuine rooilijn van de lange gevelwand langs de noordzijde van de Promenade. Deze geeft een doorzicht naar het theater. Aanvankelijk in een breed open gezichtsveld, later in mindere mate langs de door middel van vier paviljoens opgedeelde Promenade. De ontwikkelingen bij Schinkel Zuid geven weer mogelijkheden om deze schuine as in ere te herstellen, waardoor het theater en het stadscentrum gevoelsmatig weer dichter bij elkaar komen te liggen.

Uit vele voorstudies hebben we geleerd dat het versterken van de zichtas een waardevolle toevoeging is in de beleving en het meer compact maken van het centrum. Echter door deze schuine rooilijn niet direct weer vol te bouwen, en de bebouwing nog verder terug te laten wijken, ontstaat de mogelijkheid om dit stuk van de Promenade zo breed te maken dat we hier een royale groene ruimte kunnen realiseren met een stedelijke allure.

Dit ‘Promenadepark’ is de eerste nieuwe openbare ruimte die we in dit gebied introduceren. Door deze parkruimte over de Geerstraat heen te spannen richting Stadsschouwburg, geeft het ‘Promenadepark’ ook een fraaie groene begrenzing aan het Van Grunsvenplein, dat in zijn afgebakende grote maat de functie als groot stedelijk evenementenplein kan hervinden.

De tweede nieuwe openbare ruimte wordt midden in het Schinkelkwadrant toegevoegd. Hier realiseren we een openbare ruimte met het karakter van een plantsoen (de 19e eeuwse benaming voor een begrensd stadspark). Heerlen bezit mooie vergelijkbare voorbeelden, bijvoorbeeld het Burgemeester de Hesseleplein. Inspelend op de oriëntatie van dit ‘Schinkelplantsoen’, krijgt de noordzijde van het plantsoen een groen karakter. De woningen kunnen zich met hun terrassen – gelegen aan de zuidzijde van het bouwblok – sterk op deze groene ruimte oriënteren. De zuidwand krijgt een meer formeel stedelijk karakter met bijvoorbeeld een gescandeerde gevelwand met erkers voor de grondgebonden woningen. Op de hoek aan de Promenade zal een nieuwe ‘foodhal’ komen, een restaurant met verschillende keukens. In het ‘Schinkelplantsoen’ kan een waterelement de beleving in het gebied verbijzonderen en tegelijk de functie van waterbuffering op zich nemen.

Tussen het ‘Schinkelplantsoen’ en het ‘Promenadepark’, de twee nieuwe openbare ruimten, ligt een klein tussenplein als verbinding dat de as naar het theater weer oppakt. Een ‘piazzetta’ zegt men in Italië; het meer beschutte kleine plein als voorbode van het grote plein. Aan dit pleintje kan de ingang van de woontoren tegen de oude Rabobank gesitueerd worden en kan ook een plek gegeven worden aan het buitenterras van de ‘foodhal’. Een extra schakel in de opeenvolgende reeks ‘theater’, ‘foodhal’, ‘IBA hoofdkwartier’ (voormalig Rabobankgebouw), ‘warenhuis Berden’ en de rest van de winkelkern.

Duurzaamheid

De ontwikkeling van het Schinkelkwadrant-Zuid biedt veel kansen voor een duurzame gebiedsontwikkeling, en zou zelfs een voorbeeldproject kunnen worden voor de euregio. Enkele kansen en elementen die door de planopzet als basis al bereikt worden zijn:

Een vitale en gezonde woonomgeving
Een vitale woonomgeving ontstaat niet alleen in de openbare ruimte, maar ook in de woningen die hier aan grenzen. Door bijvoorbeeld in het middengebied in te zetten op wonen op straatniveau. Door voldoende straatcontact is er een goede sociale controle en wordt voor ouders de drempel verlaagd om hun kinderen buiten te laten spelen.

Van winkels naar wonen
De ombouw van panden met kantoor- en winkelfunctie tot woonvoorzieningen bestrijdt leegstand en biedt nieuwe impulsen voor het centrum. Een toekomstbestendige en duurzame keuze, niet alleen voor het plangebied, maar ook voor het bredere stadscentrum van Heerlen.

Van grijs naar groen
De nu volledig verharde Promenade loopt straks over in een prachtig groen park. Hier is plek voor extensief groen, stevige bomen en speelplekken.

Verdichting schept ruimte
Door het woonprogramma in hogere dichtheid te ontwerpen met intieme openbare ruimtes die aansluiten bij bij de schaal van het wonen, ontstaat ruimte voor een parkachtige ruimte van een grotere omvang.

Plek voor cultureel erfgoed
In het gebied ligt het oude Rabobank-gebouw, dat getypeerd zou kunnen worden als een potentieel jong monument. Door de nieuwe contourlijnen van de bebouwing komt dit bijzondere gebouw weer op een prominente plek te liggen.

Participatie en Co-creatie
Het nieuwe park biedt niet alleen ruimte voor de nieuwe bewoners van het Schinkel-kwartier maar ook voor de huidige omwonenden. Deze bewoners en andere belanghebbenden kunnen bij het ontwerp van dit park betrokken worden.

Lokale opwekking energie
De nieuwe gebouwen zullen voldoen aan de nieuwste energienormen en deels hun eigen energie opwekken. Voor de energie die verbruikt wordt in het openbaar gebied kan ruimte gezocht worden voor lokale opwekking, middels pv-panelen op de armaturen zelf of elders in het gebied.

Optimale zonoriëntatie
De nieuwe bouwvolumes zijn zo opgezet dat het overgrote deel van de woningen altijd één of meer bezonde zijden heeft. Ook de oriëntatie van de buitenruimtes van de woningen is hierop afgestemd. Dit is niet alleen aangenaam wonen, maar kan ook gebruikt worden in de energiehuishouding van de gebouwen.

Reduceren hitte-eilanden
Door de grote hoeveelheid groen die wordt toegevoegd en de lichte daken, wordt de kans op overmatige opwarming van dit stadsdeel (het hitte-eiland-effect) aanzienlijk gereduceerd.

Buffering extreme neerslag
In met name de groengebieden die in het gebied worden toegevoegd is het mogelijk buffers (bijv. wadi’s) te voorzien die het regenwater ten tijde van extreme neerslag kunnen bufferen, om zo het stadsriool te ontlasten en schade te voorkomen.

Data:
locatie: heerlen